زندگی شهری در دهههای اخیر به سمتی رفته که فضای سبز طبیعی جای خود را به ساختمانها و برجهای بلند داده است. در چنین شرایطی، یکی از راهکارهای نوین برای بازگرداندن طبیعت به محیطهای شهری، اجرای روف گاردن یا همان بام سبز است. اما بسیاری از افراد نمیدانند که انواع روف گاردن کداماند و هرکدام چه کاربردهایی دارند. در این مقاله بهصورت کامل به معرفی انواع مختلف بام سبز، ویژگیهای هر کدام، مزایا و نکات کاربردی خواهیم پرداخت تا شما بتوانید با دیدی باز بهترین نوع روف گاردن را برای ملک یا ساختمان خود انتخاب کنید.
روف گاردن چیست و چرا اهمیت دارد؟
پیش از آنکه به بررسی انواع روف گاردن بپردازیم، باید بدانیم روف گاردن چیست و چرا اینقدر مورد توجه قرار گرفته است. بهطور ساده، روف گاردن به فضای سبز طراحیشده روی پشتبام ساختمان گفته میشود که با استفاده از گیاهان طبیعی، چمن مصنوعی، فلاورباکس، آلاچیق و مبلمان فضای باز ساخته میشود. هدف از ایجاد آن، افزایش زیبایی، کاهش دمای محیط، ایجاد آرامش روانی و حتی افزایش ارزش ملک است.
درواقع، یک روف گاردن اصولی میتواند همانند یک حیاط زیبا در دل آسمان عمل کند؛ محلی برای استراحت، پذیرایی از مهمانها و حتی کشت گیاهان زینتی یا خوراکی.
طبقهبندی انواع روف گاردن
بهطور کلی انواع روف گاردن را میتوان بر اساس میزان عمق بستر کاشت، نوع استفاده، وزن سازه و کاربرد به سه دستهی اصلی تقسیم کرد:
| نوع روف گاردن | ویژگیها | کاربردها | نگهداری |
|---|---|---|---|
| روف گاردن گسترده (Extensive) | عمق کم خاک (۵ تا ۱۵ سانتیمتر)، وزن سبک | مناسب برای فضاهای کوچک یا بامهایی با ظرفیت محدود | نگهداری کم، نیاز به آبیاری کم |
| روف گاردن متمرکز (Intensive) | عمق زیاد خاک (۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر)، وزن بالا | مناسب برای پروژههای لوکس و بامهای بزرگ | نیاز به آبیاری و نگهداری بالا |
| روف گاردن نیمهمتمرکز (Semi-Intensive) | ترکیبی از دو نوع بالا | مناسب برای ساختمانهای مسکونی مدرن | نگهداری متوسط |
این تقسیمبندی به شما کمک میکند بسته به نوع ساختمان، هدف استفاده و بودجه خود، مناسبترین گزینه را انتخاب کنید.
۱. روف گاردن گسترده (Extensive Roof Garden)
در این نوع از انواع روف گاردن، هدف اصلی ایجاد پوشش سبز و عایق طبیعی برای بام است. به دلیل وزن سبک، این مدل برای اکثر ساختمانها قابل اجرا است. گیاهانی مانند ساکولنتها، چمنهای مقاوم و گلهای فصلی در آن کاشته میشوند.
مزایای این نوع روف گاردن عبارتاند از:
- کاهش دمای ساختمان در تابستان
- افزایش طول عمر سقف
- نیاز کم به نگهداری و آبیاری
به دلیل وزن سبک، معمولاً در پروژههایی که در بهترین طبقه آپارتمان برای سکونت اجرا میشوند، از مدل گسترده استفاده میشود تا به سازه آسیبی نرسد و در عین حال فضای سبز دلپذیری ایجاد گردد.
۲. روف گاردن متمرکز (Intensive Roof Garden)
این مدل از انواع روف گاردن بیشتر برای ساختمانهای لوکس و پروژههای خاص به کار میرود. در این نوع، عمق خاک زیاد است و امکان کاشت درختچه، درخت و ایجاد فضاهای نشیمن و آلاچیق وجود دارد. حتی برخی از پروژههای تجاری و پنت هاوس را میتوان با استفاده از این مدل، به یک فضای تفریحی زیبا تبدیل کرد.
مزایای این نوع شامل موارد زیر است:
- زیبایی خیرهکننده و طراحی متنوع
- ایجاد فضای قابل استفاده برای دورهمیها و تفریح
- افزایش قابل توجه ارزش ملک
اما باید توجه داشت که اجرای این مدل نیاز به بررسی سازهای دقیق دارد، چرا که وزن بالایی به بام وارد میکند.
۳. روف گاردن نیمهمتمرکز (Semi-Intensive Roof Garden)
نوع سوم از انواع روف گاردن، گزینهای میان دو نوع قبلی است. در این مدل، بخشی از بام دارای پوشش گیاهی عمیق و بخش دیگر سبکتر طراحی میشود. ترکیب فلاورباکسها، چمن مصنوعی و مسیرهای سنگفرششده باعث میشود این مدل برای اغلب آپارتمانهای مدرن شهری مناسب باشد.
کاربرد اصلی آن در ساختمانهایی است که میخواهند زیبایی و سبکی را همزمان داشته باشند، بدون آنکه هزینه نگهداری زیادی متحمل شوند.
کاربردهای مختلف انواع روف گاردن
درک کاربردهای گوناگون انواع روف گاردن به شما کمک میکند تا بر اساس نوع ملک و نیاز خود، بهترین تصمیم را بگیرید. برخی از کاربردهای رایج عبارتاند از:
- فضای استراحت و تفریح شخصی
محلی برای نوشیدن قهوه، مطالعه یا گذراندن اوقات با خانواده در هوای آزاد. - فضای سبز عمومی در مجتمعها
بسیاری از مجتمعهای مسکونی از بام سبز برای ایجاد فضای مشترک میان ساکنان استفاده میکنند. - کافه و رستورانهای بامدار
در بسیاری از شهرها، کافههای روفتاپ با طراحی بام سبز به یکی از مقاصد محبوب تفریحی تبدیل شدهاند. - افزایش عایق صوتی و حرارتی ساختمان
لایههای خاک و گیاهان بهعنوان عایق عمل کرده و مصرف انرژی را کاهش میدهند. - افزایش ارزش ملک در بازار رقابتی
وجود یک روف گاردن زیبا یکی از نکات مهم در خرید ملک است که خریداران به آن توجه ویژهای دارند.
عوامل مؤثر در انتخاب نوع روف گاردن
برای انتخاب مناسبترین مدل از انواع روف گاردن باید چند عامل کلیدی در نظر گرفته شود:
- وزن قابل تحمل سازه
- شرایط اقلیمی و میزان تابش آفتاب
- نوع استفاده مورد نظر (زیبایی یا کاربری تفریحی)
- بودجه و هزینه نگهداری
- دسترسی به آب و سیستم زهکشی مناسب
در پروژههای نوساز، بهتر است طراحی بام سبز از ابتدا در نقشه ساختمان لحاظ شود تا مشکلات سازهای یا زهکشی در آینده ایجاد نشود.
تأثیر طراحی ویلا بر نوع روف گاردن
در سالهای اخیر، طراحی ویلاهای لوکس در شیراز با بهرهگیری از بام سبز به یکی از ترندهای محبوب معماری تبدیل شده است. در ویلاها معمولاً از مدل متمرکز استفاده میشود، زیرا فضای کافی برای درختان، آلاچیق، استخر کوچک و نورپردازی وجود دارد. ترکیب گیاهان مقاوم با طراحی مدرن، جلوهای خاص به ویلا میبخشد و آن را از سایر املاک متمایز میسازد.
قوانین و ضوابط مربوط به اجرای روف گاردن
یکی از نکات مهم پیش از اجرای هر نوع بام سبز، آشنایی با قوانین پشت بام آپارتمان است. در بسیاری از مجتمعهای مسکونی، پشتبام فضای مشاع محسوب میشود و برای تغییر کاربری آن به فضای سبز باید رضایت همه ساکنان گرفته شود. همچنین، ساخت سازههای دائمی مانند آلاچیق یا دیوارکشی نیاز به مجوز رسمی از شهرداری دارد.
عدم توجه به این قوانین میتواند در آینده مشکلات حقوقی یا تخریب اجباری ایجاد کند، بنابراین اجرای روف گاردن باید با هماهنگی کامل انجام شود.
ارتباط موقعیت جغرافیایی با انتخاب روف گاردن
در شهرهای بزرگ ایران، اقلیم نقش تعیینکنندهای در انتخاب نوع بام سبز دارد. بهعنوان مثال، در مناطق گرم و خشک مثل شیراز، استفاده از گیاهان مقاوم و سیستم آبیاری قطرهای ضروری است.
از سوی دیگر، در پروژههای ساختمانی لوکس شمال شیراز، که در بهترین مناطق شیراز برای خرید پنت هاوس لوکس واقع شدهاند، طراحان از مدلهای متمرکز استفاده میکنند تا بام ساختمان به یک فضای دلانگیز و چشمنواز تبدیل شود.
مزایای اقتصادی و زیستمحیطی انواع روف گاردن
اجرای انواع روف گاردن تنها به زیبایی محدود نمیشود، بلکه از دیدگاه اقتصادی و زیستمحیطی نیز بسیار ارزشمند است:
- کاهش هزینههای انرژی از طریق عایق حرارتی
- کاهش آلودگی هوا و جذب گرد و غبار
- افزایش ارزش ملک و جلب خریداران لوکس
- ایجاد فضایی آرامشبخش برای ساکنان
این مزایا باعث شده بسیاری از سرمایهگذاران ساختمانی در پروژههای جدید خود حتماً بخشی از بام را به فضای سبز اختصاص دهند.
نگهداری و مراقبت از روف گاردن
هرچند طراحی بام سبز ظاهری زیبا دارد، اما نگهداری درست آن اهمیت ویژهای دارد. برای حفظ سلامت گیاهان و جلوگیری از آسیب به سازه باید نکات زیر رعایت شود:
- بررسی منظم سیستم زهکشی
- استفاده از کود و خاک سبک
- آبیاری منظم با سیستم اتوماتیک
- هرس گیاهان بهصورت دورهای
- کنترل رشد ریشهها برای جلوگیری از نفوذ به عایق
با رعایت این نکات، بام سبز شما برای سالها دوام خواهد داشت و نیاز به تعمیر یا تعویض ندارد.
بیشتر بخوانید: خرید آپارتمان در شیراز
سخن پایانی
در پایان، اگر بخواهیم جمعبندی کنیم، شناخت دقیق انواع روف گاردن و کاربردهای آن، اولین قدم برای اجرای یک پروژه موفق و بادوام است. انتخاب بین مدلهای گسترده، متمرکز یا نیمهمتمرکز باید با توجه به نوع ساختمان، اقلیم منطقه و بودجه انجام شود.
روف گاردن نهتنها فضای زیبایی به ساختمان میدهد، بلکه تأثیر مثبت زیادی بر روحیه، محیطزیست و حتی ارزش اقتصادی ملک دارد. با طراحی اصولی و نگهداری صحیح، میتوان از پشتبام یک ساختمان معمولی، بهشت کوچکی ساخت که آرامش و طراوت را به زندگی شهری بازمیگرداند.
